Jan Myrdal, Rapport från kinesik by, 1963

Quande unna persoña a meue, i figgi se vestan de gianco in segno de desmuo e informan tutti i parenti. Dapeu fissan a dæta e o leugo de intæro. Se rivòlzan à unna persoña esperta ch’a sa che giorno o l’é favoreive e quæ pòsto o l’é propiçio. Primma à Liu Ling gh’ea un òmmo coscì, ma o l’é mòrto do 1961. O se ciammava Thung Shihai, e seu moggê, restâ vidoa, a l’à stramuou into à Yüling, e seu neva a l’à stramuou à Sian. Da seu famiggia no gh’é ciù nisciun, chì. O l’é l’urtimo ch’o ne se capiva de ste cöse, ch’o se serviva di metodi antighi pe stabilî cöse l’é propiçio. Se inta famiggia gh’é tante persoñe vege, ste chì inscistan perché se fasse vegnî un do mestê da quarche atro paise. Ma sti esperti son sempre de meno. I zoeni no se dan guæi breiga de ste cöse; i vegi incangio conscidean assæ importanti e modalitæ de seportua.

Quande s’é trovou un pòsto bon pe-a tomba e un giorno giusto pe-i i funebri, se invita tutti i parenti. Sti chì mandan aloa di çibbi e di dinæ, pe-o un valô de 3-5 yuan à famiggia. Pöi vëgnan, ascì da assæ lontan, pe asciste a-a çeimònia. O primmo giorno se riuniscian pe træ vòtte pe fâ de disnate: à eutt’oe da mattin se mangia pasta de seiga co-o tocco de carne e di legummi in adobbo; à mëzogiorno se mangia pan de gran inmorbidio a-o vapô e eutto pittanse à base de legummi freschi, lardo e carne de pegoa. Dapeu tutti cianzan scin a-a seia. À sëi oe de seia se mangia torna pasta de seiga – ch’a l’é unna röba propiçia – co-o tocco de carne e di legummi in adobbo. Donca se cianze e se parla do mòrto. Dapeu se va à letto.

À mattin apreuvo, de bon’oa, se tëgne l’intæro. Quattro ò eutto amixi streiti pòrtan a cascia. O primmogenito o cammiña in testa a-o corteo, portando davanti à lê a placca co-o nomme do mòrto. Dapeu vëgne a cascia, pöi vëgne i membri da famiggia arrecampæ pe òrdene de etæ. Se pòrta vin e pan inmorbidio a-o vapô, pe-o mòrto. Tutti cianzan quande a cascia a vëgne arriâ inta tæra. E nòstre tombe son construie ciù ni meno comme e cantiñe pe-e patatte. Pe primma cösa se fa un pertuso perpendicolare into löss, donca se scava unna stançia sotteranea. Se meue avanti a moggê, a se intæra feua da l’äia de tombe de famiggia, inte unna tomba provisöia; ciù tardi a vëgne trasferia vexin a-o maio, quande lê ascì o meue. Aloa i figgeu raccheuggian e òsse da moæ e fan unna cascia neuva, ciù picciña de unna commune, e l’allugan depoî à quella do poæ. Se meue primma o maio, se inandia unna çella funeräia boña à accheugge doe casce.

Stæto interrou o mòrto, se særa o passaggio da-o pertuso a-a çella funeräia con unna miagia de prie, e dapeu se impe de tæra o pertuso e in çimma se ghe fa un montetto e se ghe scistema e lapide. Donca se bruxa da carta monæa e atre cöse, e se òffre vin e un pittin de pan inmorbidio a-o vapô, e carne. Tornæ a-a gròtta, se mangian di dôsci de miggio glutinoso. Pöi tutti i parenti ripartan. Trei giorni apreuvo à l’intæro i membri ciù zoeni da famiggia van a-a tomba, òffran carta monæa e carne e vin e pan de gran inmorbidio a-o vapô, cianzan ben ben e tornan à cà. O çenteximo giorno ascì se va à vixitâ a tomba e se fa unn’offerta. Donca se ghe va unna vòtta à l’anno. Gh’é un giorno into quæ tutti i abitanti de Liu Ling, communisti e sensa partio, van a-e tombe di seu poæ e fan de offerte. Ògni famiggia a gh’à un çemetëio sò.

Pe sòlito, e vidoe se sposan torna. (…). Ma a vidoa a no deve sposâse avanti che segge passou çento giorni da-a mòrte do maio. Se a mette a-o mondo un figgio pòstumo, se dixe che a l’à avuo un “figgio da-a luña”. De vòtte succede. E dònne in lutto no devan portâ di vestii variopinti, devan vestî de gianco ò neigro ò grixo ò bleuçê. Ni manco devan portâ de giöie. Se o mòrto o no l’aiva ancon compio sciusciant’anni, no se parla de lê voentea. “O l’à fæto unna mòrte infeliçe”. Ma se o l’aiva za fæto sciusciant’anni, se ne parla voentea: “O l’à fæto unna mòrte feliçe”.